Entrevistando a Germán Delgado, Sevillano interesado no Galego como Segunda Lingua

Entrevista a unha persoa que desexa adquirir o galego como segunda lingua

-Bos dias, como te chamas?

-Bos días, chámome Germán Delgado.

-Poderías dicirme de onde es?

-Son de Sevilla, dun pobo cerca da cidade.

-Porque desexas aprender galego?

-Quero aprender galego porque me gusta e tamén porque sinto que este me vai axudar a entender mellor e a relacionarme cos falantes da lingua portuguesa.
 
-Que é o que che parece máis difícil do galego?

-Aínda que a colocación dos pronomes átonos ten a súa dificultade, o que máis difícil me parece é a utlización do "te" e do "che".

-Poderías concretar?

-Si. O que quero dicir e que non son capaz de identificar as situacións nas que se debe empregar o "te" e o "che". Aínda que haxa unhas normas específicas, como que o "te" vai sempre acompañando a un complemento directo e o "che" a un complemento indirecto, hai casos nos que non é así, e costame bastante comprender porque é dunha maneira ou doutra.
 Ademáis, cóstame moitísimo pronunciar tódolos pronomes seguidos, como por exemplo en "Fixéchesllelo", a cantidade de sons que hai nesa palabra e incríble, e desde logo non os temos en Andalucía.

-Cres que de aquí a un ano serías capaz de falar o galego e colocar ben os pronomes?

-Si, a verdade e que xa estou progresando moito e coa vosa axuda podo chegar a entender bastante ben o tema da colocación e a significación dos pronomes.

-Iso é todo, boa sorte co galego e ata logo.

-Grazas, ata logo.

Viñetas de Carlos Blanco, exemplos dos diferentes usos dos pronomes.

Nesta viñeta o humorista Carlos Blanco dalle uso primeiramente ó "te" de forma proclítica e de seguido na resposta usa o "che" da misma maneira.

Aquí o uso do "che" utilizase de forma enclítica.

Nesta viñeta aparecen o "te" e o "che" de forma enclítica.

Aquí atopamos dous exemplos cun pouco de todo, no primeiro o "che" está colocado enclisecamente. No segundo, primeiro encontramos "che" enclítico e logo outra vez "che" pero proclíticamente.

Esta viñeta só contén un "che" ligado proclíticamente o verbo regalar. No castelán dirían "te" regalan, e no galego dicimos regalanche, tamén poderemos escoitar en outras zonas de Galicia "regalante".

Neste sucede a énclise do "che".

Nestas viñetas aparecen variantes dialectais do galego como a gheada, non se debe considerar galego normativo.

AUDIO pronomes, Localización e moito mais...

AudioPal Widget

REFRANEIROS ÚTILES

Se o viño che prexudica o negocio, deixa o negocio.

Si queres boa fama, non che dea o sol na cama.

Dalle a un o pé e collerache a man

Mete o pidincheiro no teu palleiro e faráseche o teu herdeiro.

Toma o que che dan e non chores polo que queda.

Tal palabra me dixeche, tal corazón me puxeche.

Canto te vexo , canto te quero.

Cal vexo, tal de xuzgo e tal te creo.

Morto che quero, morto che adoro, non te afogo porque non podo.

Facenda teu amo te vexa por moi malo que sexa.

CANTIGAS

  ALÁ VAI O GAITEIRO

- Cantada pola Roda

Bota viño do ribeiro, taberneiro bota viño, bota viño do Ribeiro,
que os de Vigo pra cantare temos que beber primeiro,
temos que beber primeiro, ailalelo, ailalalo.

Alá vai o gaiteiro por detrás do pinar, vai tocando unha gaita,
ai deixalo pasar, ai deixalo pasar, ai deixalo pasar,
alá vai o gaiteiro por detrás do pinar.

Sonche de moito palique, as rapaciñas da Guarda sonche de moito palique,
elas botan o anzuelo, quen queira picar que pique,
quen queira picar que pique, ailalelo, ailalalo.

Alá vai o gaiteiro ...

Ben se poden alabare, as rapaciñas da Guarda ben se poden alabare,
son bonitas e ben feitas, e salgadas como o mare,
e salgadas como o mare, ailalelo, ai lalalo.

Alá vai o gaiteiro ...

Pensando que te casabas, fixéche-la permanente,
pensando que te casabas, fixéche-la vinte veces
e quedache como estabas
e quedache como estabas, ailalelo, ailalalo.

Alá vai o gaiteiro ...

Non é unha que son todas as rapaciñas da Guarda,
non é unha que son todas poñen dous pares de medias
pra facer as pernas gordas. Ailalelo ailalalo

Alá vai o gaiteiro ...

 28. RODABALLO

• No bico un cantar, TVG
• Eu non canto por cantar

Nunha lancha de Marín
coa proa de carballo, BIS
catro rapaces da Pobra
ui, ai, ai
roubaron un rodaballo.BIS

Mala chispa te coma,
mala chispa che dea,
mala chispa te trague,
ai, ai, ié. BIS a estrofa

O patrón que os mandaba
tamén era de Marín BIS
e díxolle ao rodaballo:
ui, ai, ai
moito miras para min! BIS

Mala chispa...

Fórono vender á lonxa
e con moito disimulo BIS
e quen o foi a comprar
ui, ai, ai
a filla do Cachirulo! BIS

Mala chispa ...

Aquí se acaba a historia
deste peixe rodaballo BIS
que por non haber aceite,
ui, ai, ai,
houbo que comelo asado. BIS

Mala chispa...

Exercicios Resoltos

EXERCICIOS RESOLTOS:

1-

Indica se hai que colocar te ou che no oco destas oracións :

A) Pillo ____ o lapis.

B) Os teus saereiros quéren_____ moito.

C) Alguén _____chamou por teléfono.

D) A cartilaxe protéxe ____ a tráquea.

E) Querían asasinar___.

F)Esperàron_____.

G)Vaites coa barafunda que _____montaron.

H) Enzoufáron____ con alcatrán

2-

 Coloca te ou che no lugar correspondente:

A) Onte….. vin….. pola rúa 
 B) Quizais… pregunte….mañá.

C) Dixo que…..vira…hoxe.

RESULTADOS

1.

A)CHE

B)TE

C)TE

D)CHE

E)TE

F)TE

G)CHE

2.

A) Onte vinte pola rúa.

B)Quizais che pregunte mañá.

C)Dixo que te vira onte.

CONTIDO LINGÜÍSTICO

 Por sé tratar de partículas átonas ,os pronomes átonos están suxeitos ao fenómeno dos clíticos, que os fai depender foneticamente da palabra que os antecede . De aí que sexan dúas as posicións de énclise e próclise , que os clíticos poden adoptar a respecto do verbo.
A posición marcada é a proclítica, mentres a enclítica é a non marcada.

Para sistematizar esquematicamente as regras sintácticas de colocación dos clíticos debemos distinguir os seguintes casos:


 En cláusulas con verbo finito:

A énclise atopase nas cláusulas simples  declarativas non negativas en que a orde de palabras é a habitual , nas cláusulas que conteñen a función nuclear de predicado , nas cláusulas non introducidas por un nexo conxuntivo e nas que van introducidas por nexos copulativos e adversativos.
Un clítico non se pode colocar nunca en posición inicial absoluta , nin inmediatamente despois da pausa.

A próclise ocorre nos seguintes casos: nas cláusulas tradicionalmente chamadas subordinadas, introducidas por nexos conxuntivos ou no, menos os copulativos e adversativos. Nas cláusulas desiderativas en que o suxeito precede ao verbo, nas cláusulas enfáticas, cando se quere solventar por focalización o suxeito e cando antes do verbo vai alguna das seguintes palabras non seguida de pausa (palabras a indicar negación,exclamativos, interrogativos, identificadores e cuantificadores, todos os adverbios de dúbida, limitación, inclusión, identificación e os presentativos de lugar).


En construción con infinitivo e xerundio:

Cando o infinitivo forma parte dunha perífrase verbal, o pronome pode acompañar ao infinitivo en énclise ou ocupar o lugar que lle corresponde ao verbo auxiliar.

Se o infinitivo non forma perífrase verbal, poden darse varias construcións:
A) Cando o infinitivo conforma co verbo principal un complexo verbal non perifrástico e desempeña nel a función de CD , o clítico admite o posicionamento con cada un dos verbos igual que se formasen perífrase: Quero collelo/Quéroo coller.
B) Se o infinitivo, non introducido por ningún nexo, funciona como suxeito ou atributo do verbo principal, o normal é que o promome vaia enclítico.
C) Cando o infinitivo vai rexido por unha preposición, o clítico que funciona como o seu complemento pode ir antes ou despois del.
D) Do infinitivo ir introducido por unha conxunción ou por pronome relativo e interrogativo-exclamativo, o pronome átono pode ir proclítico ou enclítico ao infinitivo.


Construccións con xerundio.

A) Nas perífrases verbais co verbo auxiliar en xerundio o verbo vai enclítico: Estouno observando/Estou observandoo.

B) Se o xerundio é o núcleo verbal da cláusula ,o pronome vai enclítico.
Mais do xerundio ir precedido dunha negación ou da preposición en, o pronome pode ir antes ou despois.

Se o xerundio depende directamente dun verbo en forma finita, vai situado despois del, o pronome prefire a posición enclítica ao xerundio.




Jennifer Gesto Freire

INTRODUCIÓN

OS PRONOMES ÁTONOS GALEGOS "TE" E "CHE"

Este blog vai dirixido para os nosos amigos do sur, concretamente, os sevillanos, que nos envolven co seu arte. 

A continuación, falaremos dos pronomes galegos, en especial do "TE" e o "CHE" para que os nosos veciños de abaixo comprendan o seu uso.

Este é un blog aberto no que poden participar e usar calquera persoa que esté interesada nel.